Ryzyko gospodarcze to nieodłączny element wpisany w funkcjonowanie każdego przedsiębiorstwa, a skuteczne sterowanie nim jest jedną z kluczowych umiejętności, jakiej wymaga się nie tylko od menadżerów. Dlaczego warto wdrożyć procesy zarządzania ryzykiem w swojej firmie i od czego zacząć wypracowywanie właściwych standardów?
W czterech krokach
O tym, jak duży wpływ na biznes ma podejmowane ryzyko, przekonało się już wielu przedsiębiorców. Ze względu na to, że składa się na nie wiele niewiadomych, jego konsekwencje są trudne do oszacowania, ale w skrajnych przypadkach mogą prowadzić do osłabienia, a nawet upadłości firmy. By zmniejszyć prawdopodobieństwo takiego rozwoju spraw, bardzo ważne jest efektywne zarządzanie ryzykiem. Co to oznacza? Chodzi przede wszystkim o podejmowanie takich działań, które pozwalają na obniżenie stopnia oddziaływania różnego rodzaju zagrożeń na funkcjonowanie danego podmiotu gospodarczego. – W procesie tym wyróżnia się cztery główne etapy: identyfikację ryzyka, analizę i ocenę ryzyka, sterowanie ryzykiem oraz kontrolę i monitorowanie ryzyka. Każdy etap jest punktem wyjścia do następnego, a w sytuacji stwierdzenia nieprawidłowości w ramach monitorowania ryzyka, cały proces jest powtarzany – mówi dr Piotr Bober z WFY Group. Jeśli dopiero przygotowujemy się do wdrożenia procesów pozwalających na zarządzanie ryzykiem, powinniśmy skupić się na jego identyfikacji, a następnie analizie i ocenie. Wnioski płynące z tych działań będą bowiem kluczowe dla podjęcia kolejnych kroków.
Najpierw zidentyfikuj
Najtrudniej jest mierzyć się z nieznanym, dlatego by móc w ogóle zacząć myśleć o stworzeniu, a następnie wdrożeniu strategii zarządzania ryzykiem w firmie, trzeba przede wszystkim poznać potencjalne zagrożenia – ich charakter, zakres i rodzaj. – To pozwala na wybranie i podjęcie w odpowiednim czasie czynności zapobiegawczych bądź minimalizujących jego wpływ i skutki, na przykład ubezpieczenie się od niektórych rodzajów ryzyka – dodaje dr Piotr Bober. Do najczęściej występujących rodzajów ryzyka można zaliczyć: handlowe, rynkowe, społeczne, wystąpienia zdarzeń losowych i polityczne. Taki podział jest jednak bardzo ogólny i trzeba pamiętać, że w zależności od specyfiki prowadzonej działalności oraz branży struktura poszczególnych obszarów będzie zróżnicowana.
W praktyce gospodarczej z punktu widzenia zarządzania ryzykiem istotny jest też podział ryzyka na systematyczne i specyficzne. – Pierwsze z nich jest wynikiem działania sił zewnętrznych, niepoddających się kontroli podmiotu narażonego na ryzyko. Jego źródłami są na przykład zmiany stopy procentowej, inflacji, przepisów podatkowych, sytuacji polityczno-ekonomicznej – wymienia dr Piotr Bober z WFY Group. – Ryzyko specyficzne dotyczy natomiast danego podmiotu. Może być związane między innymi ze sposobem zarządzania przedsiębiorstwem, działaniami konkurencji, dostępnością surowców, płynnością, bankructwem firmy, poziomem dźwigni finansowej i operacyjnej – dodaje.
Dla efektywnego zarządzania ryzykiem w biznesie istotne jest również rozróżnienie ryzyka finansowego i niefinansowego. Pomimo że jedno i drugie oddziałuje na wyniki podmiotu gospodarczego, to przy ryzyku finansowym jest to wpływ bezpośredni, natomiast przy ryzyku niefinansowym – pośredni.
Analizuj i oceniaj
Po identyfikacji ryzyka gospodarczego należy zmierzyć się z jego analizą i oceną. W ramach tego etapu istotne jest przede wszystkim zweryfikowanie obowiązujących norm prawnych, które bezpośrednio wyznaczają jego dopuszczalne granice. – Niezbędne jest także określenie średniego stopnia ryzyka dla danego rodzaju przedsięwzięć. Takiej oceny dokonuje się między innymi na podstawie typowych wyborów i zachowań gospodarczych pozostałych uczestników obrotu – dodaje dr Piotr Bober. Na tym etapie czeka nas też oszacowanie prawdopodobieństwa wystąpienia strat w momencie podjęcia zaplanowanych działań względem szans na osiągnięcie korzyści gospodarczych. Niezbędna jest również ocena charakteru dobranych przez menadżera środków i metod służących do osiągnięcia określonego celu gospodarczego, a także identyfikacja możliwych do podjęcia działań o mniejszym stopniu ryzyka. Przeanalizować trzeba też decyzje podjęte w celu zabezpieczenia przedsiębiorstwa przed negatywnymi skutkami podjętego ryzyka. Dopiero po ustaleniu tych kwestii można zrobić kolejny rok, a więc skonstruować strategię sterowania ryzykiem, a następnie efektywnie ją realizować.