Wypowiedź: Iwona Golonko, Psycholog biznesu
Molestowanie seksualne i mobbing to zjawiska, które dotyczą ofiar i sprawców w każdym wieku, niezależnie od wykształcenia i statusu społeczno-ekonomicznego. Często w miejscu pracy problem mobbingu może być zaostrzony przez problemy takie, jak struktura firmy, niekompetentne zarządzanie, wrogie środowisko pracy czy bardzo rywalizacyjną kulturę organizacyjną, która akceptuje lub nawet czasem nieumyślnie nagradza zachowania przemocowe – mówi Iwona Golonko, psycholog biznesu, CEO Maroney.
Głównymi powodami tego, że problem nasila się zamiast zmniejszać, jest nie tylko brak świadomości tego, kiedy zaczyna się mobbing, ale też niska priorytetyzacja tego problemu przez władze firm, samorządy i parlament. Ponadto w Polsce wiele ofiar mobbingu i innych form przemocy i nękania nie podejmuje działań prawnych z powodu ograniczonych szans na sukces lub ryzyka odwetu. Molestowanie seksualne i mobbing to dwie najbardziej skrajne, ale niestety bardzo szeroko rozpowszechnione formy dyskryminacji ze względu na płeć, bo chociaż nie dotyczą tylko kobiet, to aż 90% ofiar to kobiety. Jak podają dane z raportu przygotowanego przez Parlament Europejski (Report on measures to prevent and combat mobbing and sexual harassment at workplace, in public spaces, and political life in the EU), aż 55% kobiet w Unii Europejskiej było molestowanych seksualnie, a jedna na dziesięć kobiet była nękana seksualnie w miejscu pracy lub prześladowana z wykorzystaniem nowych technologii, w tym mediów społecznościowych lub telefonów.
Niska jest także świadomość choćby przemocowego języka, jakim się posługujemy i agresywnych słów. Językiem przemocy jest już język ocen, osądów, obwiniania, oskarżeń, negatywnych interpretacji i negatywnych „diagnoz” rozmówcy czy też jego zachowań. Przemocowym jest więc tutaj nieledwie każdy komunikat sformułowany w języku „ty”. Marshall Rosenberg, twórca koncepcji komunikacji bez przemocy, obrazowo nazwa to „językiem szakala”, bo jest to język „ujadania”, „szczekania”, „jazgotu” – ataku, oskarżeń, obwiniania. Jego celem nie jest porozumienie, lecz wygrana. Oczywiście własna – co automatycznie oznacza przegraną rozmówcy. Jest to więc język siły, używanej przeciwko temu, kogo chcemy zranić, poniżyć, osłabić.
Skąd bierze się mobbing i jak z nim walczyć?
Mobbing najczęściej zdarza się w organizacjach mocno hierarchicznych, z niskim poziomem zaufania i wzajemnego szacunku i z przyzwoleniem na różne formy agresji. W takim miejscu ludzie codziennie słysząc docinki, dyskredytujące i obraźliwe uwagi oraz będąc świadkami niesprawiedliwego traktowania innych przez mobbera przestają po jakimś czasie na takie zachowanie reagować i się dostosowują. Chcąc uniknąć bycia ofiarą takiego nękania niejednokrotnie sami przyłaczają się do owego mobbera i problem mobbinu narasta. Wchodząc do organizacji stykamy się z określoną kulturą organizacji i oczywiście możemy próbowac ją zmienić ale najczęściej albo odchodzimy bo ta kultura nam nie pasuje albo szybko się do niej dopasowujemy. Im bardziej ta kultura organizacyjna jest nieprzyjazna i toksyczna, im częściej zderzamy się w niej z sytuacją, gdzie rządzą przytyki, złośliwości, plotki, szykany i „niby niewinne” żarty. A to zwiększa się ryzyko przyzwolenia na zachowania mobbingowe i na wystąpienie mobbingu.
Chociaż mobbingu dopuszcza się mobber, to odpowiada za niego organizacja, w której to się odbywa. Skuteczne przeciwdziałanie mobbingowi zaczyna się od uświadomienia wszystkim pracownikom, jakie zachowania mogą być uznane za działania mobbingowe. Potencjalne ofiary muszą wiedzieć, jak mogą się przed nimi bronić, gdzie szukać pomocy. Przede wszystkim zmienić się muszą postawy wobec tego zjawiska. Mobber musi wiedzieć, że nie jest bezpieczny i nie będzie przez organizację chroniony. Osoba mobbowana musi wiedzieć, że nie jest bezradna, że może liczyć na wsparcie. Wszyscy w firmie muszą wiedzieć, że mobbing nie jest akceptowany i umieć reagować, gdy widzą jakiekolwiek niepokojące sygnały. Systemowe podejście do tematu, mądre szkolenia dla wszystkich szczebli pracowników oraz budowanie zaufania w organizacji to najlepszy sposób zapobiegania mobbingowi.