Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD) jest aktualnie jednym z poważniejszych wyzwań medycznych. Uznawana jest za globalną epidemię i może dotyczyć nawet 9 mln Polaków . Zbyt późne rozpoznanie i brak leczenia, mogą powodować progresję do bardziej zaawansowanych stadiów choroby, prowadząc u części pacjentów do rozwoju włóknienia, marskości lub raka wątrobowokomórkowego . Jak pokazują wyniki II edycji przeprowadzonego na zlecenie Sanofi badania IPSOS , choć poziom wiedzy na temat NAFLD jest w społeczeństwie polskim wciąż niski, w niektórych aspektach widoczny jest procentowy wzrost w stosunku do rezultatów I fali, chociaż nie wszędzie procent ten jest dwucyfrowy.
Celem zrealizowanej w styczniu 2021 r. przez agencję IPSOS II edycji badania, było uzyskanie informacji
o wiedzy Polaków na temat roli wątroby, diagnoza społeczna postaw i zachowań z nią związanych oraz ocena świadomości NAFLD. Istotnym było również porównanie wyników I i II fali badania, tak aby zaobserwować zmiany dotyczące powyższych czynników i ocenić wpływ podejmowanych inicjatyw edukacyjnych w obszarze NAFLD, na wzrost świadomości choroby.
Z II edycji raportu4 „Polacy a niealkoholowe stłuszczenie wątroby” wynika, że ponad połowa respondentów wie, że o wątrobę należy odpowiednio dbać. I choć wiedza na jej temat jest nadal ograniczona, to jednak większa niż w I fali badania. 40% w 2021 vs 35% w badaniu z 2019 r. jest świadomych, że ma ona zdolność do regenerowania i odbudowywania się, już 42% badanych (vs 36% w I fali badania) zdaje sobie sprawę, że jest głównym organem, który bierze udział w procesie detoksykacji.
Niepokojące są wciąż wyniki znajomości objawów wskazujących na choroby wątroby. Aż 65% Polaków uważa, że to ból brzucha może sygnalizować problemy z wątrobą. Pozytywny jest natomiast fakt, że symptomy typowe dla chorób narządu (m.in. zmęczenie i osłabienie, utrata apetytu) wymienia więcej osób niż w I fali badania (relatywnie 49% vs 43% w 2019 r., 42% vs 40% w 2019 r.).
Najbardziej rozpowszechnionym sposobem dbania o wątrobę jest stosowanie odpowiedniej diety. Świadomość tego faktu wzrosła aż o 8% w porównaniu z I falą badania (49% vs 41%). Znaczny wzrost nastąpił również w przypadku odpowiedzi: „ograniczam tłuste jedzenie” (67% vs 59%), „nie jadam w fast-foodach” (57% vs 46%!), „ograniczam nadmiar cukrów” (51% vs 39%!), „staram się pić dużo wody” (wzrost
o 16%).
Problemem okazuje się diagnostyka chorób wątroby – tylko 8% respondentów (2% mniej niż w I fali) wykonywało badania w tym w kierunku w przeciągu ostatniego roku (badania krwi, USG). 49% (vs 41%
w 2019 r.) nie zrobiło tego nigdy.
W badaniu weryfikowano również wiedzę respondentów na temat samej niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby. Analizy odpowiedzi z obu edycji badania wykazały, że o jest 15% mniej osób (57% vs 72% w 2019 r.), które nigdy nie spotkały się z tym terminem, wzrosła też o 8% (23% vs 15% w 2019 r.) liczba osób, które z tym terminem się zetknęły. Mniej ponadto osób (78% vs 81% w I fali) ze wskaźnikiem BMI powyżej 40 kg/m2 (otyłość stopnia III) wskazało brak znajomość NAFLD. Jest to istotne, gdyż częstość występowania NAFLD jest w znacznym stopniu związana z epidemią otyłości .
Nastąpiły pozytywne zmiany w świadomości respondentów w kwestii czynników ryzyka NAFLD. Największy, 12% wzrost dotyczy odpowiedzi „tłuste jedzenie”, 8% wzrost „nieregularne jedzenie”, o 7% wzrosła świadomość czynnika najistotniejszego – nadmiernego spożywania cukru i słodyczy. Niestety, zwiększyła się o 5% liczba odpowiedzi „alkohol” (75% vs 70% w 2019 r.), pomimo iż w samym pytaniu jest mowa o chorobie „niealkoholowej”. Kolejne wynikające z analizy dane dotyczą odpowiedzi na pytanie „Czy wie Pan/i, że niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby może być groźna i prowadzić do marskości wątroby?”. Twierdząco odpowiedziało na nie 49% badanych, co oznacza 9% wzrost.
Podsumowując, należy stwierdzić, że wiedza Polaków na temat wątroby i NAFLD wciąż pozostawia wiele do życzenia. Pozytywnym jest natomiast fakt, że ta świadomość zwiększyła się, chociaż nie wszędzie procent ten jest dwucyfrowy. Respondenci mają większą świadomość samej wątroby i pełnionych przez nią funkcji, objawów wskazujących na jej choroby, czynników ryzyka, w większym stopniu deklarują prawidłowe zachowania w kwestii dbania o wątrobę. Więcej również osób wie, że to choroba groźna
i prowadzić może do marskości.
Powyżej przytoczone dane pokazują wyraźnie, że tworzone i prowadzone przez firmę Sanofi akcje edukacyjne w ramach kampanii „Wątroba się sprawdza” (m.in. Ogólnopolski Test Wątroby na platformie kampanii) oraz ogólnopolska akcja badań screeningowych „Postaw na zdrowie – zbadaj wątrobę”
(w specjalnym busie, mieszkańcy 15 miast Polski bezpłatnie mogli wykonać profilaktycznie badanie, określające stan tego narządu pod kątem stopnia stłuszczenia) spowodowały realny i mierzalny wzrost świadomości wątroby i NAFLD wśród populacji polskiej. Z drugiej strony pokazują również, że jest jeszcze sporo do zrobienia i absolutnie koniecznym jest kontynuowanie odpowiednich działań – realizowanie akcji świadomościowych i profilaktycznych dla pacjentów.