Komentarz: Andrzej Rudka Konfederacja Lewiatan.
W ramach kolejnego etapu realizacji corocznego Semestru Europejskiego (SE) Komisja Europejska opublikowała komunikat na temat bieżącej sytuacji społeczno-gospodarczej w Unii Europejskiej oraz zaproponowała zalecenia, które stanowią wytyczne dotyczące polityki gospodarczej dla wszystkich państw UE na lata 2020-2021. KE stwierdziła, że nie należy w tym szczególnym momencie podejmować decyzji w sprawie objęcia państw członkowskich procedurą nadmiernego deficytu, nawet, jeśli niektóre z nich już do tego się kwalifikują.
Dotychczasowym standardem corocznych zaleceń dla poszczególnych krajów było ich oparcie na konkluzjach raportów krajowych Komisji (publikowanych na ogół w lutym każdego roku) oraz w odpowiedzi na dokumenty przedkładane Komisji przez poszczególne kraje członkowskie w kwietniu, tj. aktualizacji Krajowych Programów Reform oraz Programów Stabilności lub Konwergencji (w przypadku krajów niebędących członkami strefy euro).
W tym roku mamy jednak do czynienia z sytuacją wyjątkową w związku z wystąpieniem (już po opublikowaniu raportów krajowych w lutym b.r.) pandemii koronawirusa i jej bardzo istotnym wpływem na sytuację zdrowotną oraz gospodarczą we wszystkich bez wyjątku państwach członkowskich UE. Stąd też został mocno rozbudowany punkt pierwszy rekomendacji dla praktycznie wszystkich krajów członkowskich, z bardzo zbliżoną częścią zaleceń dla wszystkich krajów w zakresie zwalczania kryzysu zdrowotnego i spowodowanego tym kryzysu gospodarczego. Trudno więc w zasadzie kwestionować zasadność zawartych tu rekomendacji.
– W ostatnich latach przestrzegano dosyć ściśle zasady trzech rekomendacji dla pojedynczego kraju (przynajmniej nominalnie), natomiast w tym roku – w związku z pandemią – dla większości krajów sformułowano po 4 zalecenia zbiorcze (dla 19 z 28), zaś skrajne przypadki to z jednej strony Niemcy – 2 i Węgry – 5. Komisja zobowiązała się dopilnować także realizacji zaleceń z poprzednich lat, a większość z nich nie jest skutecznie (i odpowiednio szybko) wdrażana. W tym kontekście dosyć oczywiste jest, że nadzwyczajna sytuacja powodująca zwiększenie liczby zaleceń dla poszczególnych krajów stwarza dodatkowe wyzwania w zakresie ich wdrażania oraz warunków funkcjonowania samego Semestru Europejskiego – mówi dr Andrzej Rudka, doradca zarządu Konfederacji Lewiatan.
Ciekawostką są również rekomendacje dla Wielkiej Brytanii (3), która wystąpiła z UE formalnie 31 stycznia 2020 r., ale – taka jest argumentacja Komisji – co najmniej do końca roku 2020 trwa okres przejściowy Brexitu i nadal w praktyce (zwłaszcza w sferze społeczno-gospodarczej) obowiązuje większość dotychczasowych jej warunków członkostwa w UE.
Zalecenia wspólne dla praktycznie wszystkich krajów członkowskich dotyczą takich obszarów jak inwestowanie w zdrowie publiczne i odporność sektora ochrony zdrowia, utrzymanie zatrudnienia przez wsparcie dochodów pracowników dotkniętych skutkami pandemii, inwestowanie w ludzi i umiejętności, wspieranie sektora przedsiębiorstw (w szczególności małych i średnich przedsiębiorstw) oraz podejmowanie działań przeciwko agresywnemu planowaniu podatkowemu i praniu pieniędzy. Ożywienie gospodarcze musi iść w parze z inwestycjami, aby kształtować unijną gospodarkę pod kątem wymogów transformacji cyfrowej i ekologicznej.
Tegoroczne zalecenia dla poszczególnych krajów mają charakter jakościowy, odchodzący od (ilościowych) wymogów budżetowych, które miałyby zastosowanie w normalnych warunkach.
Równocześnie Komisja podjęła decyzję, że nie należy w tym szczególnym momencie podejmować decyzji w sprawie objęcia państw członkowskich procedurą nadmiernego, deficytu nawet jeśli niektóre z nich już do tego się kwalifikują. Zaś skoordynowana europejska reakcja gospodarcza jest niezbędna do ożywienia działalności gospodarczej, ograniczenia szkód dla tkanki gospodarczej i społecznej oraz zmniejszenia różnic i zakłóceń równowagi. Dlatego też koordynacja polityki gospodarczej i polityki zatrudnienia w ramach SE jest kluczowym elementem strategii odbudowy po obecnym kryzysie społeczno-gospodarczym.
W tym kontekście należy też rozważać nie tylko wezwanie Komisji Europejskiej skierowane do Rady UE o przyjęcie zaproponowanych zaleceń dla poszczególnych krajów na przewidywanym w lipcu szczycie przywódców państw członkowskich UE, ale także apel KE do poszczególnych państw o pełne i terminowe wdrożenia proponowanych zaleceń.