Parlamentarny Zespół ds. Podstawowej Opieki Zdrowotnej i Profilaktyki oraz Fundacja STOMAlife 21 lipca 2016 r. zorganizowały w sejmie konferencję prasową oraz debatę dotyczącą projektu zmian w ustawie refundacyjnej wyrobów medycznych. Proponowane zmiany najbardziej niekorzystnie dotkną osoby, które na co dzień korzystają z worków stomijnych, aparatów słuchowych oraz pieluchomajtek.
Proponowane niejasne zapisy oraz dołączenie wyrobów medycznych do zasad refundacji leków, doprowadzą do wprowadzenia odpłatności za sprzęt medyczny, zmniejszenia jego dostępności, jak również wprowadzenia na rynek sprzętu niskiej jakości.
Według poseł Lidii Gądek: „Proponowane zmiany budzą duże zaniepokojenie zarówno wśród pacjentów jak i personelu medycznego. Jako, że jestem i lekarzem i politykiem mogę powiedzieć, że zmiany powodują niepokój również w tych środowiskach. Może to doprowadzić do zmniejszenia dostępności sprzętu, a także do zmniejszenia puli refundacyjnej na leki.”
Swoje stanowisko odnośnie proponowanych zmian wyraziło kilkanaście fundacji zrzeszających pacjentów, którzy na co dzień korzystają z wyrobów medycznych.
„Fundacja STOMAlife walcząca z wykluczeniem społecznym stomików, głęboko zaniepokojenia zmianami zaproponowanymi w nowym projekcie Ustawy Refundacyjnej dotyczącej wyrobów medycznych w treści zmian zaproponowanych dnia 15.06.2016 zwróciła się ze swoimi obawami
w liście otwartym do najwyższych władz państwowych w tym Prezydenta RP, Premiera RP oraz posłów i senatorów” – mówi Dorota Minta, prezes Fundacji STOMAlife.
Koszty i dostępność sprzętu
Jak wynika ze stanowiska Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej w sprawie proponowanych zmian: „Projektodawca wprost wskazuje, że celem projektowanych zmian jest ograniczenie wydatków na refundację wyrobów medycznych i racjonalizacja tych wydatków. Podobne założenia leżały
u podstaw wprowadzenia obecnego systemu refundacji leków. Po wprowadzeniu obecnego systemu refundacji leków znacząco wzrosły wydatki ponoszone przez pacjentów na leki. Powyższe uzasadnia obawy, że podobny skutek – w postaci zwiększenia poziomu współpłacenia pacjentów korzystających z wyrobów medycznych – przyniosą projektowane zmiany.” [1]
Worek stomijny dobrem luksusowym dla wybranych
Obecnie obowiązujące kwoty refundacji już teraz nie pozwalają pacjentom na swobodne korzystanie z odpowiedniej liczby sprzętu. W przypadku stomików, chorzy bezpłatnie otrzymują jeden worek stomijny dziennie, jednak faktycznie mogą potrzebować nawet do trzech zmian w ciągu dnia.
Co więcej, należy pamiętać, że niewłaściwie dobrany sprzęt lub jego niewystarczająca liczba oraz niska jakość mogą prowadzić do niebezpiecznych powikłań, takich jak: martwica, przetoki, przepuklina okołostomijna, bolesne odparzenia i rany. W skrajnych przypadkach „Leczenie powikłań wymaga leczenia ambulatoryjnego, a nawet szpitalnego, co generuje dodatkowe koszty dla budżetu. Warto podkreślić, że często są to koszty znacznie wyższe aniżeli te, które przeznaczone zostałyby na refundację” – mówi Magdalena Piegat, Fundacja STOMAlife.Niektóre objęte refundacją sprzęty, tak jak między innymiakcesoria stomijne są produktami jednorazowego użytku, a ich stosowania nie można przerwać ani zastąpić niczym innym. Pacjent musi być zaopatrzony we właściwe produkty przez 24 godziny na dobę, 365 dni w roku. Zapewnienie ciągłości bezpłatnego dostępu do sprzętu wysokiej jakości jest koniecznością w walce pacjentów o zachowanie godnego życia. Tylko pełna refundacja sprzętu umożliwi osobom niepełnosprawnym dalsze aktywne funkcjonowanie w społeczeństwie. Jest to szczególnie ważne dla osób będących w ciężkiej sytuacji życiowej Należy pamiętać, iż w wielu przypadkach są to osoby z wieloma chorobami przewlekłymi, których leczenie obciąża budżet pacjenta.
W Polsce żyje obecnie blisko 40 000 stomików, a co roku wykonuje się około 6 000 zabiegów wyłonienia kolejnych stomii. Większość pacjentów stomijnych zarabia poniżej średniej krajowej, jest na emeryturze lub rencie bądź pozostaje bez pracy w wyniku wykluczenia społecznego związanego
z chorobą, a co za tym idzie boryka się z problemami finansowymi. Większość osób z wyłonioną stomią to pacjenci onkologiczni (ponad 63%), seniorzy lub też osoby, które chorują od dziecka.
Konsekwencje psychologiczno-społeczne wprowadzenia zmian do ustawy
Z przeprowadzonych na potrzeby kampanii społecznej „STOMAlife. Odkryj stomię” wynika, że dalsze ograniczanie wydatków ze strony Państwa na sprzęt stomijny może pogorszyć i tak trudną sytuację pacjentów. Obecnie, po wyłonieniu stomii z aktywności zawodowej rezygnuje blisko 2/3 chorych,
a 87% z nich odczuwa obawy związane z powrotem do życia społecznego. Przyjmując konieczność ponoszenia nawet częściowej odpłatności za sprzęt, znacznie powiększy się liczba osób rezygnujących z życia zawodowego, a co za tym idzie zwiększą się koszty z budżetu Państwa związane
z utrzymaniem chorych. Wydatki z ubezpieczenia społecznego np. na najniższą rentę w skali roku wynoszą ponad 10 000 złotych, co stanowi trzykrotność kwoty refundacji rocznego zaopatrzenia
np. w sprzęt kolostomijny.
Niebezpieczeństwo zmian dostrzega również Fundacja Integracja związana m.in. z osobami po urazach rdzenia kręgowego
Jak mówi Piotr Pawłowski – Prezes Fundacji Integracja i Stowarzyszenia Przyjaciół Integracji: ,,Fundacja Integracja od lat pomaga pacjentom po urazie rdzenia kręgowego oraz dzieciom z rozszczepem kręgosłupa, dlatego też z zadowoleniem przyjęliśmy fakt, iż projekt nowej ustawy przewiduje bezpłatny dostęp do wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie, w tym wyrobów medycznych jednorazowego użytku. Nasz niepokój budzi jednak brak jasnych i zrozumiałych kryteriów w zakresie budowy grup produktów refundowanych, oraz wycofanie się Ministerstwa Zdrowia z finansowania wyrobów medycznych za pomocą stałej kwoty ryczałtu, możliwej do dowolnego wykorzystania, w ramach indywidualnie dobranego przez osobę z niepełnosprawnością sprzętu medycznego. Dlatego w naszej ocenie proponowane zmiany, niosą ze sobą ryzyko konieczności stosowania najtańszych, a tym samym najsłabszych jakościowo rozwiązań.”
Proponowane zmiany zakładają pełną refundację wyrobów medycznych jedynie u dzieci do 18. roku życia, u kobiet w ciąży oraz w łagodzeniu przebiegu choroby nowotworowej, niepełnosprawności intelektualnej, zaburzeń rozwojowych, chorób rzadkich, chorób układu nerwowego oraz trwałego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Niestety ogromna grupa pozostałych pacjentów, zostanie zmuszona do pokrycia dużej części kosztów zakupu sprzętu niezbędnego do codziennego funkcjonowania. Odpowiednio:
- 1.50 proc. w przypadku wyrobu medycznego, którego czas stosowania wynosi do 6 miesięcy;
- 2.30 proc. w przypadku wyrobu medycznego:10 proc. – w przypadku wyrobu medycznego, z wyłączeniem wyrobu do jednorazowego użytku, jeśli: stosuje się go dłużej niż rok;◦do jednorazowego użytku, stosowanego dłużej niż rok;
stosowanego od 6 miesięcy do 12 miesięcy;
Konieczność dopłaty do wyrobów medycznych przez samych pacjentów będzie skutkowała doborem tańszych zamienników. Jak wynika ze stanowiska Prezydium Okręgowej Rady Lekarskiej Świętokrzyskiej Izby Lekarskiej w Kielcach z dnia 14 lipca 2016 r. ,,Brak zaopatrzenia medycznego wysokiej klasy spowoduje wykluczenie takiego człowieka z życia społecznego. A przecież zawsze istnieje szansa na powrót do zdrowia i należy dołożyć wszelkich starań, aby to ułatwić.”
Technomed – Organizacja Pracodawców Przemysłu Medycznego – szacuje, że wysoka presja cenowa Ministerstwa Zdrowia doprowadzi do sytuacji, że niewielka część produktów oferowanych obecnie na rynku będzie objęta refundacją. Poza systemem refundacji prawdopodobnie może zostać 70 proc. aparatów słuchowych, 50 proc. produktów chłonnych, 50 proc. produktów stomijnych.
Osoby głuche z utrudnionym dostępem do aparatów słuchowych
Niekorzystne zmiany dotkną również osoby niedosłyszące. Zmiany w refundacji spowodują, że zakup aparatów słuchowych w dużym stopniu będzie musiał zostać sfinansowany z kieszeni pacjentów.
Jak mówi Krzysztof Kotyniewicz – sekretarz zarządu Polskiego Związku Głuchych: „Polski Związek Głuchych stoi na stanowisku, iż proponowane zmiany ustawy o refundacji leków oraz wyrobów medycznych są niezbędne aby unormować system dopłat i zniwelować patologie, które powodują,
iż pomoc nie dociera do osób najbardziej potrzebujących, a często jest niewłaściwie wykorzystywana. Zmiany w ustawie nie mogą jednak prowadzić do zawężenia możliwości doboru sprzętu medycznego niezbędnego dla pacjenta. Należy je przeanalizować pod kątem dobra pacjentów, z których dużą` część stanowią osoby z chorobami przewlekłymi, w tym osoby posiadające orzeczenie o niepełnosprawności. Sytuacja życiowa i finansowa takich osób powinna zawsze być brana pod uwagę w ocenie skutków wprowadzanych regulacji.”
[1] Ze Stanowiska nr 35/16/P-VII Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej