W Polsce marnuje się prawie 5 mln ton żywności rocznie. Do 2030 r. to zjawisko można ograniczyć do poziomu 3,8 mln ton rocznie, czyli aż o 1,2 mln ton rocznie ― twierdzą eksperci, którzy wzięli udział w badaniu przygotowanym na zlecenie Federacji Polskich Banków Żywności przez firmę 4CF Strategic Foresight. Potrzebne do tego są skuteczne działania decydentów i zaangażowanie konsumentów.
Eksperci ocenili prawdopodobieństwo, że Polsce uda się ograniczyć marnowanie żywności o połowę do 2030 r. (względem 2014 r.) na 23,4%. Wymaga tego Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 16 maja 2017 r. w sprawie inicjatywy dotyczącej efektywnego gospodarowania zasobami: ograniczenie marnotrawienia i zwiększenie bezpieczeństwa żywności [2016/2223(INI)].
“W Polsce prawie 2 mln osób żyje poniżej poziomu skrajnego ubóstwa, co oznacza, że na miesięczne utrzymanie dysponują one kwotą mniejszą niż 600 zł. Z drugiej strony co roku marnuje się 4,8 mln ton żywności, którą można przekazać na cele społeczne. Dlatego wyraźnie świadczy to o potrzebie skutecznego wdrażania rozwiązań, które efektywnie przyspieszą ograniczanie marnotrawstwa żywności w Polsce” – mówi Beata Ciepła, Prezes Federacji Polskich Banków Żywności. “Dlatego w ramach projektu PROM został przygotowany raport “Perspektywy zapobiegania marnotrawstwu żywności w Polsce do 2030 roku”, aby pokazać nie tylko skalę zjawiska, ale też najbardziej efektywne sposoby jego ograniczania” – dodaje.
Według ekspertów potencjał obniżenia skali marnowania żywności w Polsce to aż 1,2 mln ton,. Na poszczególnych ogniwach łańcucha rolno-żywnościowego straty żywności można zredukować o: ponad 37% w produkcji pierwotnej, ponad 26% w transporcie, 25% w gospodarstwach domowych, 20% w handlu, 17% w przetwórstwie i prawie 16% w gastronomii, twierdzą eksperci. Aby uratować tę ogromną ilość żywności wymagane są zarówno skuteczne działania decydentów, jak i zaangażowanie i budowa świadomości konsumentów. W ten sposób zniwelowanie strat może stać się realistycznym celem na najbliższą dekadę.
Priorytetowe rozwiązania dla kluczowych podmiotów łańcucha żywnościowego
W raporcie „Nie marnujemy. Perspektywy zapobiegania marnotrawstwu żywności w Polsce do 2030 roku” wskazano priorytetowe rozwiązania, które według ekspertów mogą skutecznie ograniczać marnotrawstwo żywności, w podziale na poszczególne podmioty łańcucha żywnościowego.
Europejska administracja publiczna: rozszerzenie listy produktów dla których oznaczenie daty minimalnej trwałości nie jest wymagane o kolejne produkty trwałe (np. kasze, ryż, makarony itp.),
Krajowa administracja publiczna: rozszerzenie programu edukacji o zagadnienia ograniczania marnowania żywności; zachęcanie do przekazywania niesprzedanej żywności na cele społeczne przez rolników, producentów żywności, dystrybutorów i gastronomię; wprowadzenie oznaczeń na etykiecie opakowania dotyczących dat przydatności do spożycia lub sposobów przechowywania żywności.
Banki Żywności: realizowanie kampanii społecznych zwiększających świadomość rozwiązań sprzyjających ograniczaniu marnowania żywności; poprawa efektywności działania oraz usieciowienie organizacji społecznych zajmujących się zagospodarowywaniem niesprzedanej żywności.
Biznes: proponowanie konsumentom odpowiednich gramatur – porcji; wdrożenie do masowego użycia rozwiązań technologicznych służących do monitorowania przydatności do spożycia produktów (QR kodów), dzielenia się listą zakupów lub przepisami; tworzenie możliwości sprzedaży żywności niespełniającej kryteriów jakościowych np. „nieidealne warzywa i owoce”, ale bezpiecznej dla zdrowia konsumenta.
“Priorytetyzacja możliwych rozwiązań służy temu, by przy ograniczonych środkach ustalić pierwszeństwo dla działań najefektywniejszych, możliwych do szerokiego wdrożenia w jak najkrótszym czasie.” – komentuje wyniki badania Maciej Jagaciak, z 4CF. “Widać wyraźnie, że wśród wymienionych uczestników rynku nie znaleźli się konsumenci, organizacje pożytku publicznego inne niż Banki Żywności oraz nauka. Eksperci nie przypisali żadnej z tych grup wiodącej roli we wdrożeniu tych rozwiązań. Ich rola, choć istotna, nie będzie miała przewodniego charakteru.” – dodaje.
Badanie zostało zrealizowane z udziałem różnych ekspertów reprezentujących m.in. świat akademicki, banki żywności, organizacje konsumenckie i administrację publiczną w ramach projektu pt. „Opracowanie systemu monitorowania marnowanej żywności i efektywnego programu racjonalizacji strat i ograniczania marnotrawstwa żywności” (PROM).