Tymczasem według badań ponad 80% Polek popiera dostępność antykoncepcji awaryjnej bez recepty.[1]
„Zapewnienie kobietom dostępu do antykoncepcji awaryjnej to kwestia podstawowych praw reprodukcyjnych i zdrowia publicznego. Powinna ona być standardowym elementem systemu opieki zdrowotnej oraz programów planowania rodziny, szczególnie dla osób w sytuacjach kryzysowych i ofiar przemocy seksualnej. Konieczne jest dostosowanie polskich regulacji do międzynarodowych standardów i zagwarantowanie każdej kobiecie możliwości świadomego decydowania o swoim zdrowiu i bezpieczeństwie.” – komentuje Prof. dr hab. n. med. Ewa Wender-Ożegowska, Konsultant Krajowy w dziedzinie położnictwa i ginekologii
Antykoncepcja awaryjna – fakty kontra mity
Tymczasem badania pokazują, że szybki dostęp do tych środków zmniejsza stres i ryzyko niechcianej ciąży, a ich skuteczność jest najwyższa w pierwszych godzinach po stosunku. Badania dr n. farm. Piotra Merksa wskazują, że błędy związane z wydawaniem leków w polskich aptekach często wynikają z barier administracyjnych i systemowych, które spowalniają proces wydania leków. Wprowadzenie szerokiej dostępności antykoncepcji awaryjnej mogłoby znacząco usprawnić ten proces oraz zmniejszyć ryzyko błędów związanych z wydawaniem leków na receptę.
Dr n. farm. Piotr Merks, Przewodniczący Związku Zawodowego Pracowników Farmacji, zauważa: Obecne ograniczenia w dostępie do antykoncepcji awaryjnej nie znajdują uzasadnienia w danych naukowych. Badania pokazują, że w krajach, gdzie jest ona swobodnie dostępna, nie obserwuje się negatywnego wpływu na zdrowie kobiet. Wręcz przeciwnie – ułatwienie dostępu redukuje liczbę niechcianych ciąż oraz zmniejsza liczbę farmaceutycznych błędów wydawczych, które w Polsce wciąż stanowią poważny problem.
Antykoncepcja awaryjna – prawo czy ograniczenie?
Podczas gdy w wielu krajach Unii Europejskiej środki te są dostępne bez recepty, Polska pozostaje jednym z nielicznych państw wymagających przed zakupem recepty lekarskiej bądź farmaceutycznej. Czy to słuszna decyzja?
„Antykoncepcja awaryjna to nie przywilej, a podstawowe narzędzie ochrony zdrowia reprodukcyjnego. Wymóg recepty jedynie wydłuża proces jej uzyskania, obniżając skuteczność działania i naraża kobiety na niepotrzebny stres. W krajach, gdzie dostęp jest swobodny, kobiety mają większą kontrolę nad swoim zdrowiem.”– mówi Prof. hab. n. med. Marzena Dębska, specjalista ginekolog-położnik, ekspert w dziedzinie perinatologii, związana z Kliniką Położnictwa i Ginekologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
WHO o antykoncepcji awaryjnej
Antykoncepcja awaryjna jest uznawana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) za bezpieczną metodę zapobiegania nieplanowanej ciąży. Powszechnie znane jest, że szybki dostęp do tych środków zmniejsza stres, lęk i niepewność związane z możliwością zajścia w ciążę.
„Brak swobodnego dostępu do antykoncepcji awaryjnej sprawia, że kobiety w sytuacji kryzysowej często zostają bez realnej alternatywy. To nie tylko kwestia zdrowia, ale także równości i ochrony praw człowieka.” – komentuje Prof. dr hab. n. med. Mirosław Wielgoś, Konsultant Krajowy w dziedzinie perinatologii.
Znaczenie antykoncepcji
Badania opinii publicznej jednoznacznie wskazują, że Polacy oczekują ułatwień w dostępie do antykoncepcji awaryjnej. Trudności w dostępie do antykoncepcji na receptę dla Polek mogą mieć istotne konsekwencje dla zdrowia psychicznego. Badanie ,,Doświadczenia związane z odmową stosowania środków antykoncepcyjnych, postrzegana łatwość dostępu do antykoncepcji w przyszłości oraz niekorzystne skutki dla zdrowia psychicznego u polskich kobiet.’’ – International Journal of Women’s Health,[2] przeprowadzone na grupie 424 kobiet ujawnia, że aż 21% uczestniczek doświadczyło odmowy wydania środków antykoncepcyjnych przez lekarza lub farmaceutę.
Wyniki wskazują, że kobiety, którym odmówiono antykoncepcji w ciągu ostatnich sześciu miesięcy, wykazują wyższy poziom depresji. Dodatkowo, postrzegana trudność w przyszłym dostępie do antykoncepcji wiąże się z podwyższonym poziomem stresu, lęku i depresji. Wyniki podkreślają potrzebę działań zmierzających do ułatwienia dostępu do antykoncepcji, a także integracji zdrowia psychicznego ze zdrowiem reprodukcyjnym w polityce zdrowotnej.
————————————————-
Kampania „Poranek PO” to kampania edukacyjna i inicjatywa, której celem jest zwiększenie świadomości społeczeństwa na temat antykoncepcji awaryjnej, a także zapewnienia, aby wszystkie kobiety w Polsce, które z niej korzystają mogły czuć się pewnie i bezpiecznie. W latach 2000-2020 liczba kobiet stosujących nowoczesne metody antykoncepcji wzrosła z 663 mln do 851 mln osób. Z danych Ministerstwa Zdrowia wynika, że w ubiegłym roku w Polsce wystawiono blisko 900 tysięcy recept na antykoncepcję awaryjną. w obliczu niewystarczającej wiedzy oraz nieustannego rozpowszechniania dezinformacji w Internecie chcemy wraz z wybitnymi specjalistami ginekologii oraz farmaceutami podjąć wysiłki mające na celu świadome i odpowiedzialne korzystanie z tego rodzaju środków antykoncepcyjnych. Kampania oraz podejmowane w jej trakcie działania mają przełamywać tabu związane z rozmową na temat stosowania antykoncepcji awaryjnej przez kobiety. Bardzo istotne jest, aby łatwy dostęp w aptece do bezpiecznej antykoncepcji zmniejszył ryzyko, że kobiety będą sięgać po metody niesprawdzone, nieskuteczne lub szkodliwe dla zdrowia. Ekspertami kampanii są prof. dr hab. n. med. Violetta Skrzypulec-Plinta, prof. dr hab. n. med. Mirosław Wielgoś, prof. dr hab. n. med. Ewa Wender-Ożegowska, dr n. med. Andrzej Depko, dr n. farm. Piotr Merks, mgr farm. Olga Sierpińowska, prof. dr hab. n. med. Marzena Dębska oraz dr n. med. Agnieszka Nalewczyńska. Więcej informacji znajduje się na stronie www.poranekpo.pl . Inicjatorem kampanii jest firma Perrigo, producent antykoncepcji awaryjnej na receptę.
[1] https://publicystyka.ngo.pl/federacja-na-rzecz-kobiet-i-planowania-rodziny-o-ograniczeniu-do-antykoncepcji
[2] Morgan, J., Mijas, M. E., Jasieńska, G., & Galbarczyk, A. (2025). Doświadczenia związane z odmową stosowania środków antykoncepcyjnych, postrzegana łatwość dostępu do antykoncepcji w przyszłości oraz niekorzystne skutki dla zdrowia psychicznego u polskich kobiet. International Journal of Women’s Health, 17, 9–19. https://doi.org/10.2147/IJWH.S478652