Analizy NBP: W II kwartale 2014 r. wciąż szybko rosła liczba osób pracujących. Potwierdziły to nie tylko wyniki BAEL, ale także dane napływające z przedsiębiorstw.
W II kwartale 2014 r. nadal szybko rosła liczba osób pracujących BAEL. W ujęciu rocznym zwiększyła się o 1,7 proc. r/r wobec 1,8 proc. r/r przed kwartałem (dane odsezonowane). W poprzednich dwóch kwartałach na wzrost zatrudnienia oddziaływały także efekty statystyczne związane z wydłużeniem urlopów macierzyńskich. W II kwartale 2014 r. efekty statystyczne nie podnosiły już rocznej dynamiki pracujących, a mimo to utrzymała się ona na relatywnie wysokim poziomie.
Liczba osób aktywnych zawodowo obniżyła się. Jest to wynik zarówno spadku współczynnika aktywności zawodowej, jak i pierwszego od 2007 r. spadku populacji osób w wieku powyżej 15 lat.
Dane o przepływach na rynku pracy wskazują, że wyraźnie spadła liczba osób napływających z nieaktywności do bezrobocia (np. absolwentów dopiero poszukujących pracy), a z drugiej strony wzrosła liczba osób odpływających do nieaktywności bezpośrednio z zatrudnienia (np. w wyniku przejścia na emerytury, urlopy wychowawcze itp.).
Stopa bezrobocia nadal obniża się. Stopa bezrobocia rejestrowanego po skorygowaniu o wahania sezonowe spadła od swojego maksimum na jesieni 2013 r. o 0,3 pkt proc. do 13,2 proc. Stopa bezrobocia BAEL obniżyła się w II kwartale 2014 r. do 9,2 proc. (dane odsezonowane), tj. o 0,5 pkt proc. wobec I kwartału 2014 roku.
Dynamika wzrostu płac w gospodarce w II kwartale 2014 r. obniżyła się do 3,5 proc. r/r (wobec 4,2 proc. r/r w I kwartale 2014 r.). Dynamika płac w sektorze przedsiębiorstw pozostawała na stabilnym poziomie, wyższym niż w całej gospodarce (wzrost o 4,1 proc. r/r).
Ponieważ tempo wzrostu PKB i liczby pracujących w podobnym stopniu obniżyły się, dynamika wydajności pracy w gospodarce nie uległa zmianie. Przy niższym wzroście płac jednostkowe koszty pracy obniżyły się: na podstawie danych BAEL do 1,9 proc. r/r w II kwartale 2014 r. wobec 2,6 proc. r/r w I kwartale 2014 r.
W najnowszym raporcie znalazły się także ramki tematyczne, a w nich pogłębione analizy dotyczące m.in. pracy w nadgodzinach oraz liczby osób bezskutecznie poszukujących pracy.
Ramka 1. Jak kryzys odbił się na zatrudnieniu w mikrofirmach?
Choć co trzecia osoba w Polsce pracuje w tzw. mikrofirmach (tj. podmiotach zatrudniających do 9 osób), 2/3 z nich to po prostu samozatrudnieni – w rolnictwie i poza nim. Systematycznie maleje rola samozatrudnienia w rolnictwie. Zatrudnienie w mikrofirmach wydaje się bardziej cykliczne niż zatrudnienie w innych podmiotach, co ujawnił zwłaszcza ostatni okres spowolnienia gospodarczego. Sugeruje to, że mikrofirmy szybciej niż większe przedsiębiorstwa zwalniają (bądź upadają) i szybciej zatrudniają (lub powstają). Czytaj str. 23.
Ramka 2. Czy na polskim rynku pracy – tak jak w innych krajach – zanika „środek”?
Coraz więcej osób pracujących w Polsce w zawodach wymagających tzw. średnich kwalifikacji odnotowuje relatywnie najniższe zarobki. Generalna tendencja zanikania miejsc pracy w zawodach o średnich kwalifikacjach występowała w Polsce tylko w pierwszych latach transformacji, a w ostatnich latach ich liczba nawet nieznacznie rośnie, co odbiega od tendencji w USA i UE15. Inne od trendów w USA i UE15 tendencje dotyczące wynagrodzeń i struktury zatrudnienia mają daleko idące konsekwencje. Po pierwsze, sprzyja to pogłębianiu nierówności dochodowych. Po drugie, jeśli szkolenia sprzyjać będą zwiększaniu liczby osób zdolnych pracować w zawodach średnio kwalifikowanych, dochody tych pracowników wciąż mogą być niewystarczające, by zapewnić byt gospodarstwom domowym (tzw. pracujący biedni, ang. working poor). Po trzecie, obserwowane zmiany w strukturze zatrudnienia są niekorzystne w gospodarce z perspektywy pozycji Polski w międzynarodowych sieciach tworzenia wartości dodanej i pozycji polskich produktów na rynkach globalnych. Czytaj str. 24.
Ramka 3. Czy zmiany w uprawnieniach do urlopów macierzyńskich wpłynęły na zatrudnienie kobiet?
Choć od 2013 r. rodzice mogą dłużej cieszyć się urlopem (wydłużono urlop macierzyński), to liczba osób pracujących paradoksalnie wzrosła. Po pierwsze, korzystający ze wspomnianych urlopów rodzice dzieci urodzonych od 1 stycznia 2013 r., cały czas klasyfikowani jako pracujący, później i rzadziej wybierają urlop wychowawczy (co klasyfikuje się jako nieaktywność zawodową). W ujęciu rocznym liczba kobiet przebywających na urlopach macierzyńskich (zgodnie z definicją BAEL włączanych do grupy osób pracujących) już w IV kwartale 2013 r. wzrosła o 50 tys. do poziomu 153 tys. osób, zaś w I kwartale do 190 tys. osób. Po drugie, dłuższe nieobecności zatrudnionych pracowników mogą skłaniać przynajmniej część pracodawców do zwiększonego przyjmowania dodatkowych pracowników na zastępstwo. W dłuższej perspektywie wprowadzone zmiany mogą negatywnie odbić się na zatrudnieniu etatowym. Czytaj str. 26.